Denk, schrijf, spreek Nabokov
denk, schrijf, spreek, nabokov
over nabokov, slonim
vera & volodja & dimtri
allereerst te zien in frascati vanaf 7 oktober
–in de oeuvrecatalogus van discordia, via voorstellingen gemaakt over onze dierbare vrienden, zoals (onder anderen) beckett, stanislavski, brecht, ionesco, shakespeare, kafka, rilke, zijn we nu beland bij vladimir (volodja) nabokov, van beroep: dichter, romanschrijver (–pnin, –bleek vuur, –lolita, —ada, –geheugen spreek, –uitnodiging voor een onthoofding, –de gave) ontwerper van schaakproblemen en vermaard vlinderdeskundige.
–hij en zijn onafscheidelijke echtgenote vera slonim zijn samen met hun zoon dimtri de protagonisten in een levenslang conceptueel spel met ideeen en maskerades.
(..) de wieg schommelt boven een afgrond en het gezond verstand zegt ons dat ons bestaan niet meer is dan een vluchtig kiertje licht tussen twee eeuwigheden van duisternis. (..)
–wortels, wortels van herinnerd groen, wortels van het geheugen en stekelige planten, wortels kortom, zijn in staat lange afstanden af te leggen door over sommige hindernissen heen te klimmen en andere te doorboren door slinks binnen te dringen in nauwe barsten.
-zo doorkruisten die tuinen en parken in middeneuropa met ons. grindpaden kwamen samen en hielden halt bij een rondpoint om jou of mij te zien bukken en terugschrikken terwijl we zochten naar een bal onder een ligusterheg, waar op de donkere, vochtige aarde niets anders was te ontdekken dan een geknipt mauve tramkaartje of wat besmeurd gaas en watten. een ronde bank ging om een dikke eikenstam heen.
lopen in parijs
–ik zag de man van de poppenkast in de tuilerieen vanmorgen. het leek alsof hij allerlei attributen en decors (en zelfs de complete kiosk (kast) met alles erop en eraan) uit een heel klein doosje tevoorschijn haalde.
–je situeert je op een afstand van je personage; want ik ben niet mijn personage. als ik iets maak dan vind ik mezelf uit.
–je hebt je personage, (het personage dat spreekt) en soms twee, drie of meer series van andere antagonisten.
–het is als iets dat gebeurt in de moderne fysica; je maakt een ontwerp van de wereld en dat wordt dan het universum ingeschreven.
–het was in 1939, 3 september. dat weet ik zeker.
— ik herinner me dat ik een sensationele foto zag in een krant. in die tijd las ik elke dag de figaro en de paris soir. in welk van de twee stond het? ik zie nog steeds waar de foto stond, links, binnen in de krant. het was de foto van een aap. een chimpansee of een kleine orang-utan. wetenschappers lieten haar tekenen en de eerste tekening die ze maakte was van wat ze voor zich zag: de tralies van haar kooi.
–en daar begon ik een heel klein verhaaltje mee, het prototype (van lolita) ja (lolita) hij is de man die vastzit aan zijn barrieres, de tralies van zijn passies en (lolita) het kleine fatale meisje dat met hem vecht, is schoonheid.
–het idee van sex, hangt in mijn idee, van schoonheid af, het tegenovergestelde van de ideeen van sigmund freud. sexuele aantrekkingskracht is maar een miniem oderdeel van de schoonheid in de wereld. en dat moet als een soort geur uit mijn boek komen.
–ik haat theorieen, boodschappen, opgedrongen ideeen, moraal. je moet een beetje op afstand van het leven staan om te kunnen zien.
–een echte kunstenaar kan zich niet engageren.
–heeft u een goed geheugen?
nabokov:
–ja alleen maar voor bepaalde dingen. mijn geheugen is heel goed in lichteffecten, in objecten, in kombinaties van objecten. bijvoorbeeld een trein stopt in een station. ik kijk uit het raam en daar zie ik op het perron een klein steentje, een kersepit, een stukje zilverpapier.
–ik kan die dingen in die gegeven speciale kombinatie zo precies waarnemen dat ik denk dat ik ze me zo voor altijd zal blijven herinneren.
–maar je vergeet het niet alleen, je vergeet ook hoe je ernaar keek. en wat te doen om het je te blijven herinneren? je moet het ergens aan vastgemaakt hebben.
–ken je de dagboeken van kafka? de notitie over een reis naar reichenberg, waarin hij alleen maar dat soort dingen noteert: ‘ik zag iemand die een glas voor zich had staan, een beetje voorover geleund.’ of: ‘er lag een steen naast de deur.’ hij schrijft alleen maar dat soort dingen neer. heel bijzonder.
–als je dingen terug wilt vinden heb je ankerpunten nodig. ik denk je hebt zo’n soort van mensen, en van een andere soort, die houden van ‘grote ideeen’.
over nabokov:
–zijn kunst is bovenal kunstmatig, fantastisch en realistisch. ‘liever een parodist dan een symbolist’.
–het oog is een nabokoviaans zintuig waarmee hij probeert om de ‘werkelijkheid’ (die wat hem betreft altijd tussen aanhalingstekens moet staan) mee te vangen in een streepje licht tussen periodes van inktzwarte duisternis.
–het is als het doordingen in een trompe l’oeil waar uiteindelijk iets heel anders wordt onthuld dan je verwachtte.
nabokov over tsjechov:
–lees en droom je door bleke landschappen, ze hebben een schemerige aantrekkingskracht, ze zijn als grijze kleren aan een grijze drooglijn en klapperen tegen een grijze lucht
do you write in a regular routine?
–no.
you have no work regime?
–no. i write in bed, i write on index cards.
deze voorstellingen worden verplaatst i.v.m. de nieuwe coronamaatregelen (in Nederland en België):
vrijdag 13 november, toneelschuur, haarlem
zaterdag 14 november, kikker, utrecht
vrijdag 27 en za 28 november, monty, antwerpen
foto's Sofie Knijff